Binalar ve Yapı Elemanlarında
Ses Yalıtımının Ölçülmesi

Bina ve yapı elemanlarında ses yalıtım düzeyinin ölçümü için Avrupa’da yaygın olarak kullanılan standart ISO 10140, ISO 15186 ve ISO 140‘tır. ISO 10140 ve ISO 15186 yapı elemanlarının yalıtım düzeylerinin laboratuar ölçümlerini, ISO 140 ise varolan yapılardaki yalıtım düzeylerinin saha ölçümlerini kapsar. Benzer ölçümler Amerikan ASTM (American Society for Testing and Standard) kapsamında çok sayıda farklı standarta bölünmüş halde bulunmaktadır. Türkiye’de benimsenen standartlar ISO standartları olsa da, piyasada bulunan çok sayıda materyalin ölçüm verileri ASTM standartlarına göre ölçülmüş halde sunulmaktadır.

ISO 10140

2010 yılına kadar ISO 140 kapsamında olan ISO 10140, duvar ve zemin elemanlarının yalıtım düzeylerinin laboratuar şartlarında ölçümünü kapsar. Ölçümler için ilgili elemanın laboratuar şartlarında bir numunesi hazırlanır ve bu numunenin iki odanın arasına yerleştirilerek bir tarafından diğer tarafına geçen gürültü miktarı incelenir. Numune boyutu ve odaların ses yutumu gibi parametreler de kullanılarak bir hesaplama yapılır ve numunenin ses yalıtım düzeyi elde edilir. Hazırlanan numune çevresindeki taşıyıcı yapılara ve iki tarafındaki odalara yüksek ses yalıtım özelliği kazandırılarak sesin yalnızca numuneden geçmesi sağlanır.

ISO 10140 aynı zamanda bir de yağmur gürültüsünün ölçülmesi için metod içerir.

ISO 15186

Ses yalıtım düzeyinin ses şiddeti teknikleri kullanılarak ölçülmesini tarif eder. Ölçülecek partisyonun binanın diğer duvarlarından katı yollu olarak yayılan sesten ayırt edilmesinin gerektiği durumlarda kullanılır. Laboratuar ölçümleri, saha ölçümleri ve alçak frekans ölçümleri şeklinde üç bölüme ayrılmıştır. Özelleşmiş cihazların kullanımını gerektirdiğinden özel durumlar haricinde tercih edilmez.

 ISO 140

En sık kullanılan ölçüm standardıdır. Ses yalıtım düzeyinin ses düzeyi ölçer cihazlar kullanılarak ölçülmesini tarif eder. Üç tip ölçüm içerir:

• Komşu odalar arasındaki hava yollu ses geçişi miktarı (hava yollu yayılan gürültüye karşı yalıtım)
• Odaya üst kattaki odanın zemininden katı yollu olarak geçen ses miktarı (adım sesi, topuk sesi gibi katı yollu yayılan seslere karşı yalıtım)
• Dış cepheden gelen gürültülerin odaya hava yollu olarak geçiş miktarı

Çok sayıda bölümden oluşan ISO 140 2010 yılına kadar hem laboratuar hem de saha ölçümlerini tarif ederdi. 2010 yılında laboratuar ölçümleri ISO 10140 standardına taşınarak ISO 140’ın boyutları ufaltılmıştır. Bu tarihten itibaren ISO 140 sadece saha ölçümlerini kapsamaktadır.

Ölçümler hava yollu geçişler için R_w ve D_nTw, zemin darbe gürültüsü için de L_nTw değerleri ile ifade edilir. Bu değerlerden R_w tekil yapı elemanlarının yalıtım düzeyini, D_nTw da iki oda arasındaki toplam yalıtım düzeyini ifade eder. R_w, Amerikan standardı STC (Sound Transmission Class) ile oldukça büyük benzerlik göstermektedir. Bu iki standartla ölçülmüş yalıtım değerleri birbirleri ile karşılaştırılabilir.
Zemin darbe gürültüsü ölçümleri için standartlarca tanımlanmış özelliklere sahip bir darbe makinesi kullanılmaktadır. Bu darbe makinesi belli bir kuvvet ve sıklıkta yere ağırlıklar düşürerek ölçümün yapılacağı odanın üst katında gürültü oluşturur. L_nTw değeri, bu standart cihaz çalışırken alt katta ölçülen gürültünün miktarıdır.

ISO 10052

2004 yılında yayınlanmış olan bu standart, katı yollu ve hava yollu gürültü geçiş miktarının pratik yollarla ölçülmesi için bir metod sunar. Amaç kapsamlı ölçümlerin mümkün olmadığı ya da hassasiyete ihtiyaç olmayan durumlarda hızlı bir şekilde bilgi toplanmasıdır.