Periyot ve Frekans

Periyot

Sesin havadaki, daha doğrusu hava basıncındaki titreşimler olarak tanımlanabileceğini belirtmiştik. Her bir sesin kendine özgü bir titreşim karakteri vardır. Basit bir örnek olması amacıyla burada olabilecek en basit sesi, saf bir tonu inceleyeceğiz. Bu saf tonun karakteri, basıncın önce yükselmesi, sonra alçalması ve son olarak ilk haline dönmesinden ibarettir. Tüm bunlar 0.1 saniyelik bir sürede tamamlanmıştır.

Periyot, bu çalkalanmanın tek bir tekrarı için geçmesi gereken süreye denir ve farklı seslerde farklı değerler alabilir. Yukarıdaki örnekte periyot T = 0.1 saniye‘dir.

 

Frekans

Frekans fransızcadaki sıklık anlamındaki frequence kelimesinden Türkçe’ye geçmiş bir kelimedir. Bir olayın birim zaman içerisindeki tekrar sayısını verir.

Bir önceki başlıktaki periyot örneğinde tanımlanmış olan dalganın 1 saniye boyunca  devam ettiğini düşünelim. 0.1 saniye periyota sahip bu dalga bir saniye içinde 10 kez tekrarlama fırsatı bulacaktır. Bu durumda aşağıdaki grafik ortaya çıkacaktır.

Görüldüğü gibi hareket bir saniyede 10 kez tekrarlanmıştır. Bir saniyede yapılan tekrarın frekansı Hertz birimi ile ifade edilmektedir ve dolayısıyla yukarıdaki örnek için frekans 10 Hz olmuştur.

Örn:

Bir motor dakikada 1500 devir ile dönmektedir. Sahip olduğu dengesizlik nedeniyle bu motor bağlı olduğu makine üzerinde titreşimler oluşturmaktadır. Motor kaynaklı bu titreşimlerin temel frekansı ve periyotu nedir?

Motordaki dengesizlik motorun her turunda bir salınım yaparak titremesine sebep olacaktır. Buna göre titreşimin periyotu, salınım periyoduna, dolayısıyla motorun bir turuna eşittir. Motorun birim zamanda yaptığı tur sayısı da bize titreşimin frekansını verir.

f = 1500 devir / 1 dakika = 1500 devir / 60 saniye = 25 devir / 1 saniye

Moturun oluşturduğu titreşimin frekansı 25 Hz‘dir.

Titreşimin periyotu ise tek bir salınımın tamamlanması için geçen süreye eşittir. Motor 1 dakikada 1500 salınım yaptığına göre,

T = 1 dakika / 1500 = 60 saniye / 1500 = 1/25 saniye ‘dir.